زباله دانی به نام شهر

کمتر کسی را می­بینید که مایل به زندگی در شهری پر از زباله باشد اما برای تهرانی­ها این قانون صدق نمی­کند. ما در شهری پر از زباله زندگی می­کنیم یا بهتر بگویم ما در زباله­دانی به نام تهران زندگی می­کنیم و به خود می­بالیم که در پایتخت زندگی می­کنیم. یکی از عادت های ما این است که هر آشغالی را - فرق نمی­کند بزرگ یا کوچک- به نزدیک ترین نقطه کنار دستمان می­اندازیم، از فیلتر سیگار بگیرید تا کارتون های بزرگ یخچال. ما هر چه دم دستمان باشد بدون توجه به کناری پرتاب می­کنیم و برایمان فرقی نمی کند که کجا زباله های خود را رها می­کنیم. برای خیلی از ما اتفاق افتاده است که زباله های خود را در گوشه و کنار شهر رها کرده ایم و شعار «شهر ما خانه ما» را به تمسخر گرفته ایم اما این یک شعار نیست چرا که در جامعه روبه رشد ما که همه افراد به نوعی ساعت های زیادی را در محیط خارج از خانه به سر می برند شهر دیگر تبدیل به خانه اصلی ما شده است که بیش از نیمی از ساعات شبانه روز را در خیابان ها و محیط های اداری و خدماتی آن به سر می بریم و توجه به پاکیزگی این خانه بزرگ توجه تمامی شهروندان را می طلبد.

فرهنگ شهر نشینی مفهومی است اخلاقی که درونی سازی آن در میان مردم یک شهر از الزامات اصلی ساماندهی یک شهر محسوب می شود. نخستین نکته ای که در خصوص شهرنشینی باید دانست و آن را بپذیرفت این نکته است که همیشه حق با ما نیست. اگر این نکته را قبول داشته باشیم دیگر به همین راحتی زباله های خود را هر جا که رسیدیم رها نمی کنیم و به دیگران هم حق می دهیم که در این شهر زندگی کنند و از نعمت شهری سالم و زیبا بهرمند شوند. اما متأسفانه ظاهر شهر ما نشان می دهد که ما حقی جز برای خودمان نمی شناسیم و هر کاری را که خوشایند خودمان است انجام می دهیم فارغ از اندیشیدن به دیگران. ما در رفتارهایمان به گونه ای عمل می کنیم گویی همواره حق با ماست و اینگونه می شود که تعاملات اجتماعی خود را همواره محقق و مدعی می دانیم و این در حالی است که در برخی از موارد حق با دیگران است و احترام به حق دیگران از الزامات فرهنگ شهرنشینی است که باید به آن عمل کنیم و آن را جدی بگیریم.

فرهنگ شهر نشینی در کنار خدمات مناسب شهری می تواند در سلامت شهر موثر باشد. جمع آوری به موقع زباله ها، لایروبی آبراه ها، دفع فاضلاب و... می تواند به زیبایی ظاهری شهر کمک کند. انتقال به موقع زباله ها یکی از معضلاتی است که این روزها شهر ما با آن درگیر است و گاهی روزهای متوالی سطل های زباله تخیله نمی شوند و این انباشت زباله در کنار ظاهر نازیبایی که ایجاد می کند خود عامل بیماری ها و معضلات شهری دیگر چون ازدیاد گربه ها و احیاناً حیوانات موذی می شود که ناقلان بیماری های فراونی هستند. همین عدم توجه که به ظاهر بسیار ناچیز به نظر می رسد می تواند سلامت یک جامعه را با خطری جدی مواجه کند. حال این سوال پیش می آید که مسئول این نابسامانی ها کیست؟ اگر تنها مسئولین خدمات شهری را مقصر بدانیم کمی بی انصافی کرده ایم هر چند مسئولین شهری باید توجه ویژه ای را به این امر اختصاص دهند اما مقصر اصلی این معضل خود ما مردم هستیم که با کم توجهی و بعضاً بی توجهی های خودمان شهر را به این روز درآورده ایم و آن را تبدیل به زباله دانی بزرگ کرده ایم که به هر طرف که نگاه می کنی چیزه جز پسماند و نخاله چیزی نمی بینی.

 پی نوشت: این یادداشت در ۲۷ آبان ماه در روزنامه خورشید به چاپ رسیده است.