تقدس زدایی از چهره جامعه شناسی

جامعه شناسی باید راهی به میان مردم بیابد این رهیافتی است که جامعه شناسی مردم مدار در پی رسیدن به آن است. اما چگونه می توان به این هدف رسید و روزی را دید که جامعه شناسی در میان مردم به رشته ای مورد نیاز و ضروری میان مردم تبدیل شود. یکی از عواملی که نقش بازدارنده در رسیدن به این هدف دارد تقدس گرایی این رشته در میان جامعه شناسان و محدود کردن آن در مجامع دانشگاهی است. مگر نه این که جامعه شناسی علمی است که به رفتارهای افراد در بستری اجتماعی می پردازد، پس چگونه است که خود را از افراد اجتماع به دور ساخته است و به مفاهیم کلی در بستری نا مفهوم می پردازد. این راهی است که سالهاست ما به اشتباه آمده ایم و برای جبران آن باید ابتدا بینش خود را نسبت به این رشته و کارکردهای آن عوض کنیم.

با نگاهی به گذشته و حال جامعه شناسی در می یابیم که جامعه شناسان همواره دچار توهمی تاریخی بوده و خود را همچون پیامبران علم و اجتماع و جامعه شناسی را تنها راه تعالی انسان به سعادت می دانند و به خود همچون افرادی برتر می نگرند و بر خود نام نخبگان اجتماع را می نهند واژه ای که در این روزگار بیشتر انسان را به خنده می اندازد تا فکر. حال باید از این پیامبران دروغین پرسید که کدام یک از راه هایی که ارائه داده اید به حال افراد اجتماع مفید بوره است؟ نظریاتتان چقدر از بار فقر کاسته است و چقدر در کم شدن نابرابری های اجتماعی مفید بوده اید؟ نگریستن به جامعه شناسی به عنوان امری مقدس و یکه، در انحصار نگاه داشتن ابراز عقاید و نظرات در دایره محدود جامعه شناسان، استفاده از زبانی علمی و... اشتباهاتی بوده است که سالهاست به آن دچار بوده و هستیم. اشتباهاتی که ما را از مخاظبین اصلی خویش دور ساخته است.   

جامعه شناس باید بگوشد تا به جای شیوه نگارش اقتدارگرایی که در آن نویسنده یعنی شناسای آگاه و دانا که همه چیز را تعین و مرزهای اثر را مشخص می کند، خواننده را، که همانا افراد اجتماع هستند "تا حد نویسنده اثر" تعالی دهند. روش تازه ای که استوار بر برابری دو اندیشه نویسنده و خواننده است. جامعه شناس نباید هیچ افسوسی را برای از دست دادن جایگاه مقدس جامعه شناسی در میان دیگر علوم داشته باشد چرا که این دگرگونی رهیافتی است تا این رشته را از دسترس سرآمدان جامعه و نظارت سرمایه خارج و به میان مردم عادی راه یابد. برای کنار گذاشتن شیوه نگارش اقتدار گرا کتاب های علمی باید زبانی جایگزین نمود که نه تنها با ان بتوان به خوبی مفاهیم را انتقال داد بلکه زبانی همه فهم باشد. یکی از شیوه هایی که به ما در انتقال مفاهیم جامعه شناسی و به اشتراک گذاشتن آن با مردم کمک خواهد کرد استفاده از زبان ادبیات داستانی است. تجربه تاریخی نشان داده است که توده ها داستان ها را زودتر از متون علمی و کلاسیک می پذیرند و این نکته ای ست که که جامعه شناسی از آن غافل مانده است و اگر در ادبیات داستانی آثاری نیز با محوریت جامعه شناسی شکل گرفته است تنها از سوی نویسندگانی بوده است که تخصصی در این رشته نداشته اند و این خود عاملی بوده است که آثاری ضعیف به وجود آورده اند. حال وضعیتی را تصور کنید که در آن جامعه شناسی که استعدادی هم در داستان پردازی دارد و مفاهیم جامعه شناسی را از زبان قهرمانان داستان بیان کند چه اتفاقی می افتد، بی شک این مفاهیم بهتر و ماندگارترند در ذهن مخاطبین و تا مدتها در ذهن او باقی می مانند و جامعه شناس می تواند از این روش به خوبی استفاده کند بی آنکه متهم به پایین کشیدن سطح علمی و تخصصی جامعه شناسی شود.